Birinci Jeolojik zaman, yeryüzünün yaklaşık 541 milyon yıl önce başlayıp 252 milyon yıl önce biten jeolojik tarihinin bir bölümüdür. Latince eski hayvanlar zamanı anlamına gelen Paleozoik olarak da bilinir. Bu zaman diliminde, hayatın çeşitliliği ve karmaşıklığı büyük ölçüde artmış, ilk omurgalılar, bitkiler, böcekler ve sürüngenler ortaya çıkmıştır. Ayrıca, yerkabuğunun hareketleri sonucu kıtaların şekillenmesi, dağların oluşması ve iklim değişiklikleri de yaşanmıştır.
Birinci Jeolojik zaman, altı döneme ayrılır. Bunlar şöyledir:
- Kambriyen Dönemi: Bu dönem, 541-485 milyon yıl önce arasında sürmüştür. Bu dönemde, denizlerde yaşayan çok hücreli canlılar patlama yapmış, ilk kabuklu hayvanlar, solucanlar, denizanası, sünger, trilobit gibi canlılar evrimleşmiştir. Bu döneme ait fosiller, dünyanın birçok yerinde bulunmuştur.
- Ordovisyen Dönemi: Bu dönem, 485-444 milyon yıl önce arasında sürmüştür. Bu dönemde, deniz canlılarının çeşitliliği artmış, ilk balıklar, mercanlar, denizkestaneleri, denizyıldızları, denizlaleleri gibi canlılar ortaya çıkmıştır. Ayrıca, ilk kara bitkileri ve kara hayvanları da bu dönemde görülmeye başlamıştır. Bu dönemin sonunda, buzul çağı başlamış ve küresel bir yok oluş yaşanmıştır
- Silüryen Dönemi: Bu dönem, 444-419 milyon yıl önce arasında sürmüştür. Bu dönemde, buzulların erimesiyle deniz seviyesi yükselmiş, kıyı şeritleri genişlemiş, deniz canlılarının sayısı ve çeşitliliği artmıştır. İlk çenesiz balıklar, kabuklular, kafadanbacaklılar, denizyosunları gibi canlılar bu dönemde evrimleşmiştir. Kara üzerinde ise, ilk eğrelti otları, yosunlar, likenler, böcekler, akrepler, örümcekler gibi canlılar yaygınlaşmıştır.
- Devoniyen Dönemi: Bu dönem, 419-359 milyon yıl önce arasında sürmüştür. Bu döneme, balıkların çeşitlenmesi ve gelişmesi nedeniyle balık çağı da denir. İlk çeneli balıklar, köpekbalıkları, ışınsal yüzgeçliler, akciğerli balıklar gibi canlılar bu dönemde ortaya çıkmıştır. Ayrıca, ilk amfibiler, sürüngenler, tohumlu bitkiler, eğrelti ağaçları, kozalaklı ağaçlar gibi canlılar da bu dönemde evrimleşmiştir. Bu dönemin sonunda, iklim değişikliği ve volkanik faaliyetler sonucu büyük bir yok oluş yaşanmıştır.
- Karbonifer Dönemi: Bu dönem, 359-299 milyon yıl önce arasında sürmüştür. Bu döneme, bitkilerin bol miktarda karbon biriktirmesi ve kömür yataklarının oluşması nedeniyle kömür çağı da denir. Bu dönemde, sıcak, nemli ve yağışlı bir iklim hakim olmuş, ormanlar gelişmiş, eğrelti ağaçları, kozalaklı ağaçlar, at kuyrukları, eğrelti otları gibi bitkiler yaygınlaşmıştır. Bu bitkilerin zamanla toprak altında kalarak karbonlaşması sonucu kömür oluşmuştur. Hayvanlar arasında ise, amfibiler, sürüngenler, böcekler, salyangozlar, denizlililer gibi canlılar çeşitlenmiş ve gelişmiştir.
- Permiyen Dönemi: Bu dönem, 299-252 milyon yıl önce arasında sürmüştür. Bu dönemde, kıtaların birleşmesi sonucu Pangea süper kıtası oluşmuş, iklim kuraklaşmış, deniz seviyesi düşmüş, buzullar erimiştir. Bu dönemde, sürüngenler, memeli benzeri sürüngenler, yumurtlayan memeliler, eğrelti ağaçları, kozalaklı ağaçlar, at kuyrukları, eğrelti otları gibi canlılar yaşamıştır. Bu dönemin sonunda, volkanik faaliyetler, metan salınımı, iklim değişikliği gibi nedenlerle yeryüzündeki canlı türlerinin %95’i yok olmuştur. Bu, yeryüzünün en büyük yok oluş olayı olarak kabul edilir.
Birinci Jeolojik zaman, yeryüzünün jeolojik ve biyolojik tarihinin önemli bir bölümüdür. Bu zaman diliminde, hayatın çeşitliliği ve karmaşıklığı artmış, kıtaların şekillenmesi, dağların oluşması, iklim değişiklikleri ve yok oluş olayları yaşanmıştır. Bu zaman dilimine ait fosiller, kayaçlar, kömür yatakları, dağ sıraları gibi izler, jeologlar, paleontologlar, biyologlar ve diğer bilim insanları tarafından incelenerek yeryüzünün geçmişi hakkında bilgi edinilmesini sağlamıştır.